در گذر زمان
شکل‌گیری «انجمن حامیان فرهنگ قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی»، سابقه‌ای 30 ساله دارد و به سال‌های پس از دفاع مقدس برمی‌گردد. در آن سال‌ها، بهبود معیشت اقشار خرد جامعه، دغدغه‌ای جدی برای بانیان این حرکت بود که با سلسله اقداماتی از جنوب شرق کشور آغاز شد.
اولین اتفاق، در سال 1372 برای ارتقای معیشت عشایر جنوب شرق کشور رقم خورد و منجر توسعه مشاغل خرد و خانگی برای خانوارهای آن منطقه شد. در سال 1375، این اقدامات در قالب یک شرکت تعاونی کوچک تحت عنوان «شرکت تعاونی بعثت»، نظام‌مند و منسجم گردید. هدف اولیه این تعاونی، تأمین معیشت خانواده‌های رزمندگان جنوب شرق کشور بود اما در ادامه، اقشار مختلف جامعه را در برگرفت.
در سال 1376، باتوجه به اینکه نظام بانکداری تجاری، قادر به تأمین کامل نیازهای اقشار خرد جامعه نبود، صندوق قرض‌الحسنه رسالت با هدف تأمین مالی قرض‌الحسنه شرعی، آسان و ارزان آحاد جامعه شکل گرفت. این صندوق با استقبال گسترده‌ای از سراسر کشور مواجه شد و نهایتاً در سال 1391 منجر به شکل‌گیری اولین بانک قرض‌الحسنه خصوصی و مردمی در کشور تحت عنوان «بانک قرض‌الحسنه رسالت» شد.
اما از همان بدو تأسیس تعاونی بعثت، این باور وجود داشت که حل مسأله معیشت کشور، فقط به یک بعد تأمین مالی ختم نمیشود و ابعاد مختلف اجتماعی-اقتصادی را در برمی‌گیرد. از طرفی این اعتقاد وجود داشت که تحقق این امر، نیاز به شکل‌گیری یک زیست بوم اقتصاد-اجتماعی مردمی است که در آن کنشگران مختلف (اعم از جمع‌های مردمی، فعالان اجتماعی، حامیان و خیرین، سازمان‌های تخصصی مرتبط و نهادهای حاکمیتی) بتوانند در راستای ارتقای معیشت آحاد جامعه، در کنار یکدیگر نقش ایفا کنند.
این زیست بوم، در طول 30 سال، به تدریج و متناسب با نیازهای جامعه، توسعه پیدا کرد که در اینجا سعی داریم این خط سیر زمانی را مرور کنیم:
- تأسیس انجمن حامیان فرهنگ قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی در سال 1393: در این سال، این نیاز احساس شد که برای سازماندهی فعالیت‌های جمع‌های مردمی و نیز برای ساماندهی حامیانی که دغدغه حمایت از این فعالیت‌ها بخصوص در زمینه قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی دارند، باید سازمانی اجتماعی ایفای نقش کند. در همین راستا، سازمانی مردم‌نهاد، غیردولتی و غیرانتفاعی تحت عنوان «انجمن حامیان فرهنگ قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی» دارای مجوز ملی از وزارت کشور، فعالیت خود را آغاز کرد.
- تعریف کارویژه “راهبری زنجیره کسب و کارهای خرد و خانگی” در سال ۱۳94: در این سال، این اندیشه تقویت شد که ارتقای معیشت خانوارها، از مسیر توسعه کسب و کارهای خرد و خانگی قابل حصول است. لذا در همین راستا، در انجمن، کارویژهای برای راهبری زنجیره کسب و کارهای خرد و خانگی تعریف و پیاده‌سازی شد.
- تأسیس شرکت پردازش اطلاعات مالی پارت جهت امور “اعتبارسنجی اعضا” در سال 1395: یکی از مسائلی که اعضای این زیست بوم در دریافت وام قرض‌الحسنه با آن مواجه میشدند، معضل وثائق و اسناد ضمانتی بود. برای حل این چالش، یک سازمان رهیاری تحت عنوان شرکت دانش بنیان پردازش اطلاعات مالی پارت به عنوان متولی سامانه اعتبارسنجی اقشار خرد تأسیس شد.
- تأسیس شرکت دانش‌بنیان فرداپ جهت “سامانه‌هایی نظیر بازار اعضا و…” در سال 1396: توسعه بازار کسب و کارهای خرد و خانگی، بخصوص در پلتفرم‌های اینترنتی، دغدغه‌ای جدی محسوب می‌شد. در این سال، یک سازمان رهیاری تحت عنوان شرکت دانش‌بنیان فرداپ به منظور راه‌اندازی و مدیریت سامانه بازار اعضا (یا ام‌بازار) (به عنوان پلتفرم عرضه و تقاضای منصفانه محصولات و خدمات) تأسیس شد. البته مأموریت این شرکت، به تدریج توسعه پیدا کرد و مدیریت تمامی سامانههای مورد نیاز در سرزمین ام‌رسالت را دربرگرفت.
- تأسیس دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت به‌منظور “پژوهش، مدیریت دانش و مهارت‌افزایی” در سال 1396: در طی این سال‌ها، ضرورت داشت تا دانش و تجارب و مهارتهایی که در بین اعضای این نهاد تولید می‌شود، قابلیت مستندسازی، تولید علم بومی و انتشار را داشته باشد. از طرفی برای توسعه راهبردها در این زیست بوم، پژوهش ضرورتی جدی پیدا کرد. در این راستا، یک سازمان رهیاری با عنوان دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت با هدف پژوهش، مدیریت دانش و مهارت‌افزایی شکل گرفت.
- تأسیس شرکت کارآفرینی شکوه ایثار جهت “مدیریت حمل و نقل محصولات و مرسولات” در سال 1397: با توجه به حجم بالای مرسولات سازمان‌های رهیاری (نظیر کارت بانکی، دسته چک و…) و محصولات تولیدی کسب و کارهای خرد و خانگی، وجود سامانه‌ای برای مدیریت آن ضرورت پیدا کرد. به‌همین منظور، یک سازمان رهیاری با عنوان شرکت کارآفرینی شکوه ایثار جهت پیاده‌سازی سامانه اِم تی اس تأسیس گردید.
- تأسیس شرکت کارگزاری بیمه برخط رسالت جهت “تسهیل امور بیمه‌ای اعضا” در سال 1397: با توجه به نیازهای بیمه‌ای متعدد اعضای این زیست بوم (نظیر خودرو، درمان، عمر و حوادث، محصولات کسب و کارها و…)، وجود سامانه‌ای برای تسهیل امور بیمه‌ای متناسب با نیازها و توان مالی اقشار خرد جامعه، ضرورتی جدی پیدا کرد. در این راستا، سازمانی رهیاری با عنوان شرکت کارگزاری بیمه برخط رسالت، با مأموریت مدیریت سامانه اِم‌بیمه تأسیس گردید.
- پیاده‌سازی نظام وام قرض‌الحسنه بدون کارمزد در سال 1402: یکی از آرزوهای دیرینه بانیان این زیست‌بوم، بدون کارمزد شدن وام قرض‌الحسنه بود. در این سال، به همت همه سازمان‌های رهیاری فعال در این زیست بوم، دریافت این وام از طریق سامانه ام‌رسالت برای همه اعضا امکان‌پذیر شد.
و این‌چنین، بزرگترین زیست‌بوم اقتصاد اجتماعی مردمی با هدف بهبود معیشت اقشار خرد جامعه در کشور شکل گرفته و قریب به 10 میلیون نفر از اقشار مختلف جامعه عضو آن شده‌اند. این اعضا، از طریق سامانه‌هایی که در سرزمین ام‌رسالت تعریف شده است، امور خودشان را در زمینه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی پیش می‌برند.